Dylematy

Niedawno w mediach przetoczyła się dyskusja wywołana zdarzeniem na granicy polsko-białoruskiej, gdzie aresztowano dwóch polskich żołnierzy, którzy mieli użyć broni w sytuacji odpierania ataku na granicę nielegalnych imigrantów. Większość mediów atakowała żołnierzy żandarmerii wojskowej za ich aresztowanie, ale czy ta nagonka była zasadna?

Tendencja mediów do stawiania się jednocześnie w roli prokuratora, sądu i wykonawcy wyroku jest od dawna zauważalna. Wyroki ferowane przez media nie są wydawane na podstawie pełni wiedzy
o zdarzeniu tylko na podstawie wyrywkowych informacji. Takie informacje są objęte tajemnicą postępowania karnego. Nie zmieni tego fakt, że wcześniejsza władza wielokrotnie sama dopuszczała się łamania tajemnic postępowań karnych dla osiągnięcia swoich celów, dla sterowania opinią publiczną. Takich rzeczy robić nie można, jest to karalne.

Z zasady zawsze używa się środków przymusu bezpośredniego powodujących stosunkowo najmniejszą uciążliwość czy dolegliwość w stosunku do jednostki a nie broni palnej. Obecnie mamy całą gamę środków przymusu bezpośredniego aż do pocisków niepenetracyjnych. Środków przymusu bezpośredniego można użyć również w przypadku przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej a broni palnej w przypadku konieczności odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na nienaruszalność granicy państwowej przez osobę, która wymusza przekroczenie granicy państwowej przy użyciu pojazdu, broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu. Broni palnej używa się jeżeli użycie środków przymusu bezpośredniego okazało się niewystarczające do osiągnięcia celów tego użycia lub z uwagi na okoliczności zdarzenia nie jest możliwe. Użycie broni palnej z uwagi na jej wyjątkowy charakter i nieodwracalne skutki jakie może przynieść, jest zawsze środkiem ostatecznym. Od użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej należy odstąpić, gdy cel ich użycia lub wykorzystania został osiągnięty.

W tym przypadku nie wiadomo czy użycie broni palnej nastąpiło rzeczywiście w momencie ataku emigrantów czy już po fakcie, gdy ci uciekali za granicę polsko-białoruską, a może żołnierze strzelali wprost w kierunku Białorusi? Mogli również strzelać w kierunku innych żołnierzy narażając ich na niebezpieczeństwo utraty zdrowia a nawet życia. Jeśli przekroczyli granice obrony koniecznej i użyli broni palnej przedwcześnie, w sytuacji gdy nie zostały spełnione wszystkie przesłanki do jej użycia lub w momencie, gdy niebezpieczeństwo zostało już zażegnane, to nastąpił tu eksces ekstensywny. Jeśli użyli broni w sytuacji niewspółmiernej do zagrożenia to popełnili eksces intensywny. Oba te przypadki są karalne i nie powinno do nich dochodzić, w szczególności ze strony osób profesjonalnie przygotowanych do użycia broni.

W takich sytuacjach najlepiej nie szukać samemu sensacji a rozstrzygnięcie ich pozostawić profesjonalnym służbom powołanym do tego i zaczekać na prawomocne postanowienia i wyroki, nawet jeśli potrwa to jakiś czas.

dr Grzegorz Grondys

/autor jest absolwentem studiów doktoranckich na Wydziale Zarządzenia i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej/

Foto: Sławomir Włodarczyk