Był czas, gdy 20 Dywizja Pancerna stacjonowała nad Trzesieckiem

W 1951 roku polskie władze podjęły decyzje o rozlokowaniu na Pomorzu Środkowym dużego związku taktycznego Wojska Polskiego. Wybór padł na Szczecinek (sztab nowej dywizji) i pobliskie miejscowości, w których stacjonować miały m.in. pułki czołgów, zmechanizowany i artylerii Tak powstawała 20 Dywizja Zmechanizowana, która kilka lat później zmieniła nazwę na 20 Dywizję Pancerna i stała się związkiem taktycznym o najpotężniejszej sile uderzenia w Wojsku Polskim.  

Wraz z dyslokacją w Szczecinku sztabu 20 DZ rozpoczęto też formowanie jednostek zabezpieczenia sztabu. Tym samym swoją kartę w historii wojskowości pisać zaczęły jednostki łączności stacjonujące wówczas i w przyszłości nad Trzesieckiem, w koszarach przy ul. Polnej.

W 1951 r. sformowany został 63. Batalion Łączności. Podstawą formowana batalionu był rozkaz ministra Obrony Narodowej Nr 0044/Org. z 17.05.1951 r. Na podstawie tego rozkazu powstawała cała 20 Dywizja Zmechanizowana. W Szczecinku rozmieszczone zostało dowództwo i sztab dywizji, 47 Pułk Zmechanizowany (w koszarach przy ul. Kościuszki) i 63 Batalion Łączności. Zadaniem batalionu było zapewnienie łączności dowódcy i sztabowi dywizji z pułkami i samodzielnymi pododdziałami wchodzącymi w skład dywizji.

63. Batalion Łączności był samodzielną jednostką o numerze 5907. Jego etat wynosił 205 żołnierzy i 3 pracowników cywilnych. Batalion składał się z dowództwa i sztabu, stacji szyfrowej, kompanii radiowej, kompani telefoniczno-telegraficznej, plutonu łączności TSD, Wojskowej Stacji Pocztowej, plutonu remontowego, plutonu zabezpieczenia oraz plutonu medycznego.

We wrześniu 1955 r. 20 DZ została przeformowana na pancerny związek taktyczny i otrzymała nazwę 20 Dywizja Pancerna. Zadania i sposób działania batalionu został dostosowany do specyfiki prowadzenia walki przez jednostki pancerne.

Do 1965 roku 63 Batalionem Łączności dowodzili oficerowie: Moskwa, Zagrodzki i Tonkiel. W 1965 r. obowiązki dowódcy batalionu objął ppłk Bogdan Piasecki. Kolejna zmiana na stanowisku dowódcy nastąpiła w 1968 r., gdy na dowódcę batalionu został wyznaczony ppłk Stanisław Lubomski.

W 1967 r. w Wojsku Polskim realizowano zamierzenia mające na celu uporządkowanie daty świąt jednostek i dziedziczenia tradycji. Działania te regulował rozkaz nr 025/MON z 30.09.1967 r. w sprawie przekazania jednostkom wojskowym historycznych nazw i numerów oraz ustanowienia dorocznych świąt jednostek. 20 Dywizja Pancerna przejęła tradycje 1 Warszawskiej Brygady Kawalerii i otrzymała nazwę wyróżniającą „Warszawska”.

63 Batalion Łączności przejął tradycje 10. Szwadronu Łączności, który powstał w 1944 r. na terenie dzisiejszej Ukrainy. Szwadron wchodził w skład 1 WBK i był odpowiedzialny za zapewnienie łączności dla potrzeb brygady.

Szczecinecki batalion realizował swoje zadania szkoleniowe i taktyczne z pełnym zaangażowaniem wykonując jednocześnie szereg dodatkowych obowiązków, które wynikały z codziennego funkcjonowania garnizonu. Batalion był oddziałem gospodarczym dla jednostek i instytucji stacjonujących w Garnizonie Szczecinek. Prowadził gospodarstwo rolne w skład, którego wchodziła m.in. ziemia uprawna o powierzchni 20 ha, ogrodnictwo, hodowla trzody chlewnej. Na terenie garnizonu utrzymywał strzelnicę, pływalnię i kasyno. Mobilizował sześć jednostek wojskowych na czas „W”. Latem prowadził Sezonowy Nieetatowy Dom Wypoczynkowy w Dąbkach nad Bałtykiem.

W 1975 r. obowiązki dowódcy 63 BŁ objął ppłk Bogdan Grym. Dowodził batalionem do 1978 r. W latach 1978-1984 dowódcą batalionu był ppłk Zbigniew Berliński. Kolejnym dowódcą w latach 1984-1987 był ppłk Kazimierz Ślęczek. W 1987 r. stanowisko dowódcy batalionu objął ppłk Zbigniew Zmaczyński.

W 1989 r. zostały zapoczątkowane w Wojsku Polskim zmiany, które trwały przez wiele kolejnych lat. W październiku tego roku została rozwiązana 2 Warszawska Dywizja Zmechanizowana stacjonująca w Nysie. 20 Warszawska Dywizja Pancerna została przeformowana w dywizję zmechanizowaną i wraz z podległymi oddziałami przejęła numer i tradycje nyskiej dywizji. 63 Batalion Łączności został przemianowany na 48 Batalion Łączności. Przejął również tradycje 48. BŁ z Nysy, który został sformowany w 1950 r. na bazie rozwiązanej 27 Kompanii Łączności 7 Łużyckiej Dywizji Piechoty i do 1955 r. stacjonował w Gliwicach. Od 1957 r. wchodził w skład 2 Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej w Nysie.

W 1993 r. w Szczecinku utworzona została parafia wojskowa. Kościół Garnizonowy powstał z przebudowanego budynku magazynowego przy ulicy Myśliwskiej.

Szczecinecki batalion łączności, pomimo dużej ilości obowiązków, zawsze wzorowo realizował swoje zadania. Potwierdzeniem tego były uzyskiwane wyróżnienia, dyplomy i puchary.

W 1994 r. nastąpiła kolejna zmiana organizacyjna w 48 Batalionie Łączności. Został on przeformowany na 2 Batalion Dowodzenia. Wraz z nowymi, większymi zadaniami zmieniła się również struktura batalionu. W jego skład weszły: dowództwo i sztab, stacja szyfrowa, trzy kompanie łączności, kompania ochrony i regulacji ruchu, bateria dowodzenia szefa Artylerii Dywizji, kompania dowodzenia szefa OPL Dywizji, pluton remontowy i pluton zaopatrzenia.

W 1995 r. rozformowany został 26 Dywizjon Artylerii. Obiekt koszarowy po dywizjonie (ul. Kościuszki) został przekazany 2. Batalionowi Dowodzenia.

W lutym 1995 r. ppłk Zbigniew Zmaczyński przekazał obowiązki dowódcy batalionu mjr Tomaszowi Borowskiemu.

19 maja 1995 r. na Placu Wolności w Szczecinku odbyła się uroczystość wręczenia nowego sztandaru 2 Batalionowi Dowodzenia.

W imieniu Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej aktu jego wręczenia dokonał Szef Sztabu Pomorskiego Okręgu Wojskowego gen. bryg. Roman Dysarz (były dowódca szczecineckiej dywizji). Sztandar odebrał dowódca batalionu mjr dypl. Tomasz Borowski. Ojcem chrzestnym sztandaru został przewodniczący Rady Miasta Szczecinka Grzegorz Misiakowki, a matką - Ewa Grym, żona Szefa Wojsk Łączności POW płk dypl. Bogdana Gryma, byłego dowódcy 63 błącz.

Sztandar powstał w specjalistycznych pracowniach w Warszawie, podobnie jak odznaka pamiątkowa batalionu. Znaczną część pieniędzy na wykup sztandaru wyłożyła Rada Miasta Szczecinka. Rada dała też zgodę na wyhaftowanie na płacie sztandaru herbu Szczecinka. Z kolei środki finansowe za produkcję dwuczęściowej odznaki pamiątkowej wyłożyli, w formie składek, żołnierze zawodowi batalionu.

Na początku 1999 roku, tuż po rozformowaniu jednostki, sztandar został przekazany do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Można go tam podziwiać po dzień dzisiejszy. Wchodzi w skład stałej ekspozycji polskich sztandarów wojskowych.

W 1995 roku 2 Warszawska Dywizja Zmechanizowana została przeformowana na nowe etaty i przeszła ze struktury pułkowej na strukturę brygadową oraz zmieniła nazwę na 2 Pomorską Dywizję Zmechanizowaną.

6 września 1996 r. odbyła się ostatnia zmiana na stanowisku dowódcy 2 Batalionu Dowodzenia. Obowiązki objął kpt. Jacek Siarkowski.

Pomimo zaangażowania i oddania służbie wojskowej szczecineccy łącznościowcy nie przetrwali kolejnej restrukturyzacji prowadzonej w Wojsku Polskim. Z dniem 31 grudnia 1998 r. 2 Batalion Dowodzenia został rozformowany. Ten sam los spotkał całą 2. Pomorską Dywizję Zmechanizowaną.

Z dużego garnizonu wojskowego w Szczecinku pozostała (wówczas) tylko Wojskowa Komenda Uzupełnień oraz Kościół Garnizonowy.

Obiekty po byłych jednostkach i instytucjach wojskowych w większości zostały zagospodarowane i wykorzystane przez różne instytucje.

Tekst: Sławomir Włodarczyk - na podstawie wspomnień ppłk Zbigniewa Zmaczyńskiego.

Foto: Zb. Zmaczyński, S. Włodarczyk, archiwum jednostek łączności w Szczecinku

Foto główne (sytuacyjne): S. Włodarczyk