Czy prawo ochrony środowiska łamie przepisy unijne?

Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz chce, by Komisja Europejska zbadała zgodność prawa ochrony środowiska z prawem unijnym

- Odebranie samorządom województw wpływu na wojewódzkie fundusze ochrony środowiska sprawiło, że może być niezgodne z Europejską Kartą Samorządu Lokalnego. Fundusze – choć formalnie są samorządowymi osobami prawnymi, to de facto stały się instytucją rządową. Marszałek Olgierd Geblewicz zwrócił się do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z prośbą o decyzję, czy Komisja Europejska powinna zbadać zgodność nowelizacji prawa ochrony środowiska z 2017 r. z zasadami zawartymi w dokumencie. Europejska Karta Samorządu Lokalnego została przez Polskę ratyfikowana w 1993 r. i mówi, że tylko w sprawach szczególnych kompetencje samorządu może przejmować inna władza – czytamy w komunikacie Biura Prasowego Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie.  

Kawka, to tylko jeden z programów ochrony powietrza wymyślonych w Szczecinie, który pozwolił na likwidację 35 tys. trujących palenisk w Polsce. Jeśli do tego dodamy takie programy jak Ryś i Prosument, likwidacji azbestu, inwestycje w sieci wodociągowe i kanalizacje, to zobaczymy, że Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej były realnymi narzędziami samorządów w dziedzinie ochrony środowiska. Tak było do 2017 r., kiedy Rząd znowelizował prawo ochrony środowiska.

Jeszcze przed przyjęciem przepisów z 15 września 2017 r. autorytety prawnicze oraz Biuro Analiz Sejmowych wskazywały, że są niezgodne z konstytucją, godzą w zasadę demokratycznego państwa prawnego i naruszają zasadę decentralizacji. Nowelizacja pozbawiła samorząd województwa samodzielności w wyborze członków organów WFOŚ oraz odebrała kompetencję do zarządzania czynnościami w zakresie ochrony środowiska. Fundusze stały się instytucjami nie samorządowymi a rządowymi. Kompetencje te przekazano bowiem ministrowi właściwemu do spraw środowiska.

- Jest to nienormalne w demokratycznym państwie żeby samorząd nie miał wpływu na samorządową osobę prawną, za którą ponosi odpowiedzialność. To rażące naruszenie ochrony prawnej samorządu gwarantowanej przez Konstytucję oraz Europejską Kartę Samorządu Lokalnego. Widzimy tu stosunek Rządu PiS do samorządu terytorialnego – powiedział Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz.

Marszałek Olgierd Geblewicz jest zdeterminowany, by zbadać zgodność ustawy z 15 września 2017 r. z przepisami unijnymi. Chodzi o Europejską Kartę Samorządu Lokalnego (EKSL), czyli zbiór zasad i wartości określających standardy europejskiej samorządności terytorialnej. Te przepisy Polska przyjęła w 1993 r.

W opinii renomowanej Kancelarii „Chmaj i Wspólnicy sp. K” specjalizującej się w zakresie prawa konstytucyjnego, nowelizacja z 2017 r. narusza EKSL m.in. ingerując w niezależność samorządu województwa i odbierając sejmikom województw kompetencje do zarządzania wszelkimi czynnościami w zakresie ochrony środowiska. Analiza wskazuje, że cyt. „Ustawa zmierza do centralizacji władzy na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, gdzie obowiązuje konstytucyjna zasada decentralizacji władzy publicznej”.

Kancelaria wskazuje, że w myśl artykułu 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w sytuacji, w której Państwo Członkowskie uchybiło jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na mocy Traktatów, osoba fizyczna lub osoba prawna można zwrócić się do Komisji Europejskiej z wnioskiem o wszczęcie czynności związanych z możliwością naruszeń Państwa Członkowskiego. Po otrzymaniu stosownego wniosku Komisja Europejska rozpoczyna nieformalne kontakty z Państwem Członkowskim, następnie może wezwać do usunięcia uchybień, wystosować opinię czy zdecydować o wniesieniu skargi do Trybunału Sprawiedliwości, jeśli Państwo Członkowskie nie zastosuje się do opinii w terminie określonym przez Komisję.

14 lutego 2020 r. marszałek Olgierd Geblewicz przekazał ww. opinię Kancelarii „Chmaj i Wspólnicy” do przewodniczącej Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego Marii Ilnickiej-Mądry i zwrócił się z prośbą o podjęcie przez Sejmik decyzji w sprawie wystąpienia do Komisji Europejskiej z wnioskiem o zbadanie zgodności Ustawy Prawo Ochrony Środowiska z 17 września 2017 r. z Europejską Kartą Samorządu Lokalnego. Sprawą zajmą się Radni Województwa Zachodniopomorskiego.

Tekst: Biuro Prasowe UM

Opracowanie i foto: Sławomir Włodarczyk